Kiedy w małżeństwie pojawiają się poważne trudności, pary zastanawiają się nad zakończeniem wspólnego życia. Często w takich sytuacjach małżonkowie decydują się na rozwód. Jednak w pewnych przypadkach sąd może, zamiast rozwodu orzec separację. Obie te opcje różnią się nie tylko pod względem skutków prawnych, ale także tym, jak wpływają na codzienne życie i relacje małżonków.
Czym jest rozwód?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa rozwód jako zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Orzeczenia rozwodu może żądać jednakowo mąż jak i żona. Istnieją jednak okoliczności, które mogą uniemożliwić jego udzielenie. Przykładem jest sytuacja, w której orzeczenie rozwodu mogłoby negatywnie wpłynąć na dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków lub gdy rozwód byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Ponadto prawo nie zezwala na wystąpienie o rozwód przez małżonka, który jest wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi na to zgodę. W sytuacji, gdy odmowa zgody na rozwód byłaby sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, sąd również może orzec rozwód pomimo winy jednego z małżonków.
Czym jest separacja?
Separacja to instytucja prawna, która pozwala małżonkom na formalne rozstanie, lecz bez definitywnego zakończenia małżeństwa. Orzeczenie separacji oznacza, że małżonkowie pozostają formalnie w związku, jednak ich wspólne życie zostaje przerwane. Do uzyskania separacji wystarczy uznanie, że nastąpił zupełny rozkład pożycia. Jednocześnie przy separacji nie jest wymagane, aby rozkład pożycia był trwały, jak ma to miejsce w przypadku rozwodu.
Orzeczenie separacji daje małżonkom możliwość powrotu do wspólnego pożycia małżeńskiego, jeśli zdecydują się na kontynuowanie swojego związku. Podobnie jak w orzeczeniu rozwodu, przy orzeczeniu separacji sąd z urzędu rozstrzyga o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem obojga małżonków oraz o kontaktach rodziców z dzieckiem. Sąd może również określić zakres obowiązków rodzicielskich, uwzględniając dobro dziecka, jego potrzeby emocjonalne oraz warunki materialne rodziców.
Jakie są skutki separacji?
Skutki prawne orzeczenia separacji są bardzo podobne do tych, które towarzyszą rozwodowi, jednak istnieje kilka istotnych wyjątków. Przede wszystkim małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego małżeństwa. Mąż i żona, w przypadku separacji, obowiązani są do wzajemnej pomocy np. jeśli jedno z nich w wyniku choroby będzie potrzebować wsparcia. Separacja może zostać w każdej chwili uchylona, co oznacza, że wszystkie jej skutki przestają obowiązywać, a małżonkowie wracają do wspólnego życia. Warto wiedzieć, że orzeczona separacja może stanowić krok w kierunku rozwodu, ponieważ proces uzyskania rozwodu po separacji bywa prostszy, gdyż już wykazano rozpad wspólnego pożycia małżeńskiego.
Jakie są różnice między separacją a rozwodem?
Rozwód i separacja to dwa różne rozwiązania prawne, które regulują sytuację małżonków, gdy ich związek przestaje prawidłowo funkcjonować. Choć oba przypadki mają na celu uporządkowanie kwestii związanych z rozkładem pożycia, różnią się w kilku istotnych kwestiach. Przede wszystkim małżonkowie w wyniku separacji pozostają formalnie w związku małżeńskim, co oznacza, że nie mają prawa do zawarcia nowego ślubu cywilnego. Natomiast po rozwodzie każdy z małżonków uzyskuje pełne prawo do wejścia w nowy związek małżeński bez żadnych przeszkód prawnych. Separacja daje małżonkom możliwość powrotu do wspólnego życia bez konieczności ponownego formalizowania związku. Wystarczy, że oboje złożą zgodny wniosek w sądzie, a separacja zostanie zniesiona.
Orzeczenie separacji powoduje automatyczne powstanie rozdzielności majątkowej między małżonkami. Oznacza to, że od momentu separacji każde z małżonków zarządza swoimi majątkami indywidualnie. W przypadku uchylenia separacji małżonkowie mogą ponownie ustanowić wspólnotę majątkową, chyba że zdecydują o utrzymaniu rozdzielności. Rozwód natomiast zawsze prowadzi do trwałego zakończenia wspólności majątkowej, bez możliwości powrotu do tego stanu. Po rozwodzie małżonkowie mają prawo wrócić do swojego poprzedniego nazwiska, które nosili przed zawarciem małżeństwa. W przypadku separacji taka możliwość nie istnieje. Małżonkowie, którzy zmienili nazwisko po ślubie, pozostają z tym nazwiskiem nawet po orzeczeniu separacji.
Separacja nie wyklucza możliwości zasądzenia alimentów na rzecz jednego z małżonków. Obowiązek alimentacyjny w przypadku separacji nie wygasa, dopóki trwa separacja. Po rozwodzie natomiast alimenty mogą być wypłacane przez ograniczony czas — najczęściej przez pięć lat, chyba że zobowiązany małżonek został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Alimenty przestają być wypłacane, gdy uprawniony małżonek wejdzie w nowy związek małżeński. Orzeczenie separacji powoduje, że małżonkowie tracą prawo do dziedziczenia po sobie na mocy prawa, czyli tzw. dziedziczenia ustawowego. Należy również pamiętać, że małżonek nie dziedziczy, jeśli spadkodawca złożył wniosek o orzeczenie separacji z winy tego małżonka, a sąd uzna takie żądanie za uzasadnione.
Kiedy orzeczenie separacji nie jest możliwe?
Separacja, choć stanowi alternatywę dla rozwodu, nie zawsze może zostać orzeczona przez sąd. Istnieją sytuacje, gdzie sąd nie zgodzi się na jej orzeczenie. Przede wszystkim separacja nie może być orzeczona, jeśli między małżonkami nie nastąpił trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Ponadto orzeczenia separacji nie można wydać jeśli w jej wyniku może ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci. Jeśli separacja mogłaby negatywnie wpłynąć na ich sytuację emocjonalną, wychowawczą lub materialną, sąd nie orzeknie separacji. Separacja nie zostanie również orzeczona, jeśli byłoby to sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Sprawami z zakresu praw rodzinnego i opiekuńczego zajmuje się adwokat Łódź. Kancelarie prawne oferują pomoc prawną jednakowo przy sporządzaniu pism procesowych jak i w kwestii reprezentacji w procesach sądowych niezależnie od etapu postępowania. Adwokaci udzielają również porad prawnych w sprawach o podział majątku wspólnego oraz ustanowienia władzy rodzicielskiej.
Kiedy zdecydować się na rozwód?
Rozwód jest rozwiązaniem, z którego powinni skorzystać małżonkowie, którzy myślą o definitywnym zakończeniu małżeństwa i nie widzą możliwości dalszego wspólnego pożycia. Z kolei jeśli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego sąd, może orzec separację. Zdecydować się na separację powinny pary, które doświadczają chwilowego kryzysu i potrzebują przestrzeni na przemyślenie swojej sytuacji. Separacja daje możliwość odpoczynku od wspólnego życia, co może pomóc małżonkom w podjęciu świadomej decyzji o przyszłości ich związku. W wielu przypadkach taki okres przerwy prowadzi do pojednania, jednak separacja może również być krokiem w kierunku rozwodu, jeśli kryzys okaże się nie do przezwyciężenia
Podsumowanie
Zarówno separacja, jak i rozwód stanowią prawne sposoby rozwiązania problemów małżeńskich. Rozwód prowadzi do ostatecznego zakończenia związku, otwierając możliwość zawarcia nowego małżeństwa. Separacja natomiast polega na czasowym rozstaniu, które pozostawia małżonkom możliwość pojednania i powrotu do wspólnego pożycia. Wybór między tymi rozwiązaniami zależy od indywidualnej sytuacji małżonków, a wiedza na temat dzielących ich różnic odgrywa kluczową rolę w podjęciu właściwej decyzji w trudnych momentach życia małżeńskiego.
